همولیز چالش رایج خونگیری و نحوه غلبه بر آن
آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک باران
نویسنده : دکتر کریستین نف
|| مترجم : کبریا هوشنگی
آزمایشهای خون آزمایشگاهی، نقش کلیدی در ارزیابی بیماران مبتلا به بیماریهای حاد ایفا میکنند. با این حال، بروز خطا در مراحل پیش از انجام آزمایش، بهویژه در بخشهای حساس مانند مراقبتهای ویژه نوزادان (NICU) و اورژانس، بهطور قابل توجهی شایع است. یکی از مهمترین این خطاها، همولیز یا تخریب گلبولهای قرمز خون در حین نمونهگیری است، که تخمین زده میشود تا حدود ۷۰٪ از خطاهای پیشآزمایشگاهی را تشکیل دهد.
در طی همولیز، گلبولهای قرمز دچار پارگی شده و محتویات داخل سلولی خود را، از جمله الکترولیتهایی مانند پتاسیم، در محیط آزاد میکنند. این امر میتواند باعث بروز نتایج کاذب در آزمایشهای خونی شود و در نتیجه تصمیمات درمانی اشتباهی اتخاذ گردد، که گاه پیامدهای بالینی جدی برای بیمار به همراه دارد. بهطور سنتی، تشخیص همولیز تنها از طریق تجهیزات آزمایشگاهی امکانپذیر بوده است. اما با پیشرفت فناوری، دستگاههایی مانند GEM Premier 7000 با سیستم iQM3، امکان تشخیص سریع همولیز در کنار تخت بیمار را فراهم کردهاند. این نوآوریها نهتنها زمان پاسخ را کاهش میدهند، بلکه با ارتقاء سرعت تصمیمگیری بالینی، کیفیت مراقبت از بیمار را نیز بهبود میبخشند.
پیشگیری از همولیز تا حد زیادی به تکنیک مناسب و آموزش صحیح کارکنان بخش نمونه گیری در جمعآوری نمونههای خون بستگی دارد. علل شایع همولیز شامل آمادهسازی ناکافی پوست پیش از خونگیری، جابجایی نادرست یا بیشازحد لولههای نمونه، اعمال فشار منفی بالا (کشیدن خون به صورت سریع و ناگهانی .م) هنگام خونگیری، و وارد آوردن فشار بیش از حد بر محل خونگیری است. با تمرکز بر این عوامل و ارائه آموزشهای کاربردی به کارکنان، مراکز ارائهدهنده خدمات سلامت میتوانند میزان بروز همولیز را به شکل قابل توجهی کاهش داده و در نتیجه، دقت و قابلیت اعتماد نتایج آزمایشهای خون را افزایش دهند.
چگونه با خطا های رایج خونگیری مقابله کنیم؟
در اصل، وقوع مشکلی مانند همولیز یک مسئله تکنیکی و آموزشی است که غالبا در نتیجه جمع آوری یا جابجایی ضعیف نمونه هاست.
در اینجا رایجترین اشتباهاتی که منجر به همولیز میشوند، به همراه نکاتی در مورد چگونگی پیشگیری از آن آورده شده است:
- پوست با آمادگی ضعیف: اساس یک نمونهگیری دقیق و بدون آلودگی، آمادهسازی صحیح محل خونگیری است. همواره پیش از وارد کردن سوزن، اطمینان حاصل کنید که پوست به طور کامل تمیز و خشک شده است. باقیماندن الکل یا تمیزکاری نامناسب میتواند موجب آلودگی نمونه و بروز همولیز شود که بر نتایج آزمایش اثر منفی خواهد داشت.
- استفاده نادرست از لوله نمونه: پس از جمعآوری نمونه، نحوه صحیح کار با لوله اهمیت فراوانی دارد. بهجای تکان دادن شدید لوله – که ممکن است به سلولهای خونی آسیب وارد کرده و تمامیت نمونه را به خطر اندازد – باید آن را به آرامی و به تعداد دفعات توصیهشده، وارونه کرد تا افزودنیها (پوشش سیترات درون لوله .م) به طور کامل با خون مخلوط شوند، بدون آنکه فشار اضافی به سلولها وارد شود.
- خونگیری با فشار زیاد یا ناپایدار: سرعت و فشاری که هنگام خونگیری اعمال میشود، تأثیر چشمگیری بر کیفیت نمونه دارد. استفاده از فشار زیاد یا خونگیری سریع و اجباری، احتمال پارگی گلبولهای قرمز (همولیز) را افزایش میدهد و موجب نتایج آزمایشگاهی نادرست میگردد. بهجای آن، باید از فشار یکنواخت و کنترلشده برای حفظ یکپارچگی سلولی استفاده شود.
- فشار بیش از حد محل نمونهگیری: بهویژه هنگام خونگیری از نوزادان، کودکان یا بیماران با وریدهای شکننده، باید از وارد آوردن فشار بیش از حد یا «دوشیدن (milking)» محل خونگیری خودداری شود. این نوع دستکاری میتواند به سلولهای خونی آسیب رساندهیا نمونه را با مایع میانبافتی رقیق کند و دقت نتایج را کاهش دهد. بهکارگیری روشی آرام و صبورانه، نه تنها موجب حفظ بهبود کیفیت نمونه میشود، بلکه راحتی بیمار را نیز تضمین میکند.
افزایش آگاهی، بهبود تشخیص و پیشگیری مؤثرتر
فرصتی ارزشمند برای ارتقای آگاهی نسبت به این مشکل حیاتی وجود دارد. امکان تشخیص همولیز در محل مراقبت، به پزشکان این امکان را میدهد تا تصمیمات حیاتی درمانی را سریعتر اتخاذ کنند، در حالی که بار کاری آزمایشگاهها نیز کاهش مییابد. این فناوری همچنین بازخورد مؤثری به کارکنان ارائه میدهد و به مراکز درمانی کمک میکند تا در راستای پیشگیری از خطاهای پیشآزمایش عملکرد بهتری داشته باشند. در نهایت، شناسایی همولیز در نمونه خون کامل میتواند از درمانهای اشتباه جلوگیری کرده، زمان کارکنان را بهینه کند و به کاهش هزینههای مراقبتی منجر شود
منابع
